अन्वेषण तथा उत्खनन् कार्यको थालनी हुँदा स्थानीय खुशी
डडेल्धुराः डडेल्धुरामा रहेको प्रसिद्ध ऐतिहासिक तथा प्राचिन अजयमेरु कोटमा अन्वेषण तथा उत्खनन् कार्यको थालनी गरिएकोछ । उक्त क्षेत्रमा पुरातात्विक विभागको टोलीले उक्त कार्यको थालनी गरिरहेको अजयमेरु गाउँपालिकाका अध्यक्ष उमेश भट्ट ले जनाएका छन् । अजयमेरु कोटमा दरवार समेतका विभिन्न संरचनाहरु रहेका छन, जुन जिर्ण अवस्थामा छन । कोटकै पर हाट गाउँ छ, जहाँ थुप्रै देवलहरु समेत रहेका छन र उक्त देवलहरुमा विभिन्न अभिलेखहरु समेत छन ।
पुरातत्व विभागका पुरातत्व अधिकृत भास्कर ज्ञवालीले अहिले तीन हप्ता सम्मका लागि बिभागका विज्ञ टोलीहरुले भग्नावशेषहरुको उत्खनन गर्ने वताए । अधिकृत ज्ञवालीले वि।सं २०६६÷६७ देखिनै अध्ययन गर्न थालिएकोमा विभागले अहिले अन्वेषण तथा उत्खनन गर्ने कार्य गर्न लागेको वताए । अजयमेरुकोट भएको अग्लो डाँडामा रहेका संरचनाहरु भत्कीएको अवस्थामा भएकाले र केहि भत्की सकेकाले ति संरचनाहरु कुन दरवार हुन ? कुन बैठक स्थल हुन ? जस्ता कुरामा अनुमान वा कल्पना गरेर भन्न नसकिने अधिकृत ज्ञवालीको भनाई छ । तर विभागले भने पुर्ण आकारको दरवार वा भवन बनाउने नभई उत्खनन् गरी प्राविधिकको समुहले भत्कीएका संरचनामा नम्बरीङ गर्ने काम गर्ने छ । अजयमेरुकोटको मुख्य दरवार यहिनै हो पनि भन्न नसकिने बिभागको भनाई छ ।
अजयमेरु गाउँपालिका वडा नं २मा रहेको अययमेरुकोटलाई हाटकोट पनि भनिन्छ ।यस क्षेत्रमा थुप्रै भग्नावशेषहरु रहेका छन । अहिले उक्त भग्नावशेषहरुको उत्खनन् कार्य भैरहेको हो । वडा नं २ का अध्यक्ष शिवराज भट्टले पुरातत्व विभागले अहिले प्रारम्भिक चरणको काम सम्बन्धित क्षेत्रमै आएर गरिरहेको वताए ।
साथै उनले अजयमेरुकोटको क्षेत्र अजयमेरु पार्क देखी कोटहाटमा रहेका देवलहरु तथा अमरगढी नगरपालिका वडा नं ४ मा रहेको खजाना घर सम्मका ऐतिहासिक तथा पुरातात्विक कोट, देवल,रानी पोखरी, रानी ताल,गुफाहरु , घोडा तवेली लगाएतका संरचनाहरु कोट अन्तरगत पर्ने भएकाले त्यसको संरक्षण र सम्वद्धनका लागि काम भैरहेको वताए ।
अजयमेरु गाउँपालिकाले चालु आर्थिक वर्षमा नीति तथा कार्यक्रम र वजेटमा समावेश गरि अजयमेरुकोटमा अन्वेषण तथा उत्खनन् कार्यको थालनी गरेको गाउँपालिका अध्यक्ष उमेश प्रसाद भट्ट (बिकास) ले बताए । साथै उनले यो वर्ष रु ९० लाख वजेट विनियोजन गरि काम गरिरहेको जानकारी गराए ।
प्राचिन राजा नागि मल्लको ग्रीष्म कालिन दरवारका रुपमा इतिहासकारहरुले व्याख्या गरेको अजयमेरुकोटमा कतिपय संरचनाहरु जिर्ण रुपमा रहेकाले ति संरचनाहरु के थिए ? भन्ने कुरा अध्ययन अनुसन्धानवाट पत्ता लाग्ने हुँदा हाललाई अन्वेषण तथा उत्खनन् गरि पछि गएर उक्त क्षेत्रमा प्राचिन वास्तुकला झल्काउने किसिमले कोट निमार्ण गर्ने पालिकाको लक्ष्य रहेको छ ।
इतिहासकार हरुले कत्युरी राजवंशका राजा अजयपाल देवले ११औं शताव्दीको सुरुवातीमा यो दरवार निमार्ण गरेकोमा यसको नाम अजयमेरु रहन गएको वताएका छन । राजा निरयपाल देवका ताम्रपत्र वि.सं. १४१९ सम्म अभिलेखमा रहेको यो कोट राजा नागि मल्लले वि.सं १४४१मा कब्जा गरेकोमा यसलाई राजा नागि मल्लको दरवारका रुपमा पनि लिने गरिन्छ ।
यो कोट डडेल्धुराका पर्यटकिय क्षेत्रको रुपमा परिचित रहेकोछ । पछिल्लो समयमा यहाँ आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरु आउने गरेको स्थानीयको भनाई रहेकोछ ।
